Katedra Nauk Pomocniczych Historycznych i Archiwistyki Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Karola w Pradze, we współpracy z Archiwum Narodowym w Pradze,  zorganizowały międzynarodową konferencję naukową z okazji 100-lecia Państwowej Szkoły Archiwalnej.
Państwowa Szkoła Archiwalna (Státní archivní škola) w Pradze była jedyną fachową instytucją oświatową w Czechosłowacji, kształcącą archiwistów w zakresie archiwistyki i nauk pomocniczych historii. Powołana została w 1919 przez Ministerstwo Szkolnictwa i Oświaty Narodowej, któremu była bezpośrednio podporządkowana. Szkoła mieściła się w budynku Archiwum Ziemskiego w Pradze, dzięki czemu posiadała niezbędne zaplecze do edukacji praktycznej. Zgodnie z dekretem założycielskim Szkoła miała mieć charakter uczelni wyższej, ale zostało to później zakwestionowane przez ministerstwo.
Oprócz egzaminów wstępnych - pisemnego i ustnego - warunkiem przyjęcia do szkoły było ukończenie studiów wyższych lub jednoczesne studiowanie historii na Wydziale Filozoficznym. Nauka trwała trzy lata, a pod koniec pierwszego i drugiego roku zdawano egzamin progresywny. Szkoła przyjmowała 10 uczniów, później liczba ta wzrosła do 15, a pięciu uczniów odnoszących największe sukcesy otrzymało stypendia ministerialne w drugim i trzecim roku.

Kursy otwierano co drugi rok, ale ze względów ekonomicznych do 1939 r. zorganizowano tylko osiem kursów. Zamknięcie czeskich uniwersytetów w 1939 r. nie dotyczyło Szkoły Archiwalnej, ale miało pośredni wpływ na kształt edukacji. Ponieważ wymagano równoczesnych studiów uniwersyteckich, więc dziewiąty kurs został skrócony o rok i trwał tylko dwa lata (1941–1943). Po wojnie odbył się dwa kursy: 10. kurs w latach 1945–1948) i 11 w latach 1947–1950. Zmiany po 1948 r. wpłynęły z czasem również na Szkołę Archiwalną. Od roku akademickiego 1949/50 studia archiwalne zostały przeniesione na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu, co de facto oznaczało zamknięcie Szkoły, choć nie została ona zlikwidowana żadnym aktem prawnym. W ciągu trzydziestu lat istnienia Państwowa Szkoła Archiwów wykształciła około stu absolwentów.
W planie zajęć znajdowały się: paleografia, dyplomatyka, chronologia, heraldyka, sfragistyka, nauka o archiwach, nauka o źródłach historii Czechosłowacji, historia konstytucyjna i administracyjna, średniowieczne łacina, czeski i niemiecki, średniowieczna archeologia i bibliotekarstwo. Zgodnie z nowymi statutami z 1934 r. dodano historię sztuki i archeologię prehistoryczną. W okresie okupacji dodano historię Cesarstwa Niemieckiego i historię niemieckich archiwów. Nauka kończył podsumowujący egzaminem końcowym, który składał się z pracy pisemnej oraz egzaminu pisemnego i ustnego.
Konferencja odbyła się od 7 do 8 listopada w sali wykładowej Archiwum Narodowego w Pradze. Będzie ona poświęcona przede wszystkim osobistościom związanym z tą szkołą: nauczycielom, badaczom, redaktorom i archiwistom, którzy przyczynili się do rozwoju dyscyplin tradycyjnie związanych ze studiami archiwalnymi. Równolegle omawiana będzie kwestia edukacji archiwalnej w krajach ościennych - Niemczech i Polsce.
W konferencji wzięła udział duża grupa polskich badaczy: prof. Irena Mamczak-Gadkowska (UAM Poznań), z tematem „Z historii kształcenia archiwistów na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu” oraz dr bah. Marek Konstankiewicz (UMCS Lublin) z tematem „Elementy prawne w przygotowaniu zawodowym archiwisty – uwagi z perspektyw polskiej”; dr hab. Lucyna Harc (UW Wrocław), przedstawiając referat pt. „Od dyplomatyki i edytorstwa źródeł ku specjalności archiwalno-edytorskiej. Koncepcje kształcenia archiwistów na Uniwersytecie Wrocławskim prof. K. Maleczyńskiego i prof. W. Korty”; prof. Janusz Łosowski (UMCS Lublin), „Archiwistyka jako odrębna nauka? Polskie spojrzenie”.
Językami konferencyjnymi były czeski, polski i niemiecki. Spotkanie konferencyjne nie było tłumaczone, ale dla uczestników przygotowywano czeskie tłumaczenia wszystkich dokumentów konferencyjnych.

Więcej:

Doména diletantství?

Wilipedia: Státní archivní škola

oprac. Ivo Łaborewicz
AP Oddział w Jeleniej Górze