Do Kreisarchiv powiatu Enz (rejencja Karlsruhe) zostało przekazanych przez władze Landu Badenii-Wirtembergii, dalej: B-W) 50 tomów dokumentacji obejmującej ponad 5 tysięcy pomników/zabytków małej architektury. Z inicjatywą wykonania takiej dokumentacji wyszedł Urząd Ochrony Zabytków Landu B-W (Landesamt für Denkmalpflege), Związek Szwabski (Schwäbischen Heimatbund) i Towarzystwo Krajoznawcze Szwabii i Szwarcwaldu (Schwarzwald- und dem Schwäbischen Albverein). Przez małe pomniki lokalnej architektury rozumiano w tym przypadku wytwory rękodzieła i rzemiosła z drewna , metalu lub kamienia zrośnięte z lokalnym krajobrazem. Niegdyś służyły one określonym celom praktycznym i kulturowym lub upamiętniały jakieś ważne dla lokalnej społeczności wydarzenia. Obecnie popadają w zapomnienie i dewastację, a są ważnym elementem kultury materialnej i duchowej w każdym regionie. Bo „małe” wcale nie znaczy mniej ważne, niż np. zamek, katedra czy galeria przedniego malarstwa. Przedmiotem zainteresowania dokumentalistów stały się takie obiekty, jak: przydrożne krzyże, kapliczki, pomosty i mosty, kamienie i słupy graniczne, studnie, schrony, parkany, inskrypcje na obiektach budowlanych.
Projekt obejmuje cały Land B-W, jako pierwszy jednak wytypowany został powiat Enz. Przez 6 lat, od 2003 do 2009 roku, 60 osób pracowało nad wykonaniem fotografii tych obiektów, a następnie ich opisaniem, łącznie z zebraniem wywiadów i relacji środowiskowych i wypełnieniem arkuszy stanowiących dane do bazy o poszczególnych pomnikach. Prace prowadzone były pod nadzorem Martiny Blaschka, Barbary Hauser i przy wsparciu Wolfganga Kummer z Urzędu Prawa Budowlanego i Ochrony Środowiska (Amt für Baurecht und Naturschutz).

Potężna praca dokumentacyjna trwająca 6 lat została zamknięta w 50 tomach dokumentacji, jak się okazuje również znakomicie przygotowanej do przechowywania w tamtejszym archiwum rangi powiatowej. Konstantin Huber pracownik Kreisarchiv w Pforzheim (stolica powiatu Enz) podkreśla profesjonale przygotowanie dokumentacji w zakresie czytelności struktury i układu materiałów, do tego stopnia, iż życzyłby sobie, aby wszystkie zespoły archiwalne były tak dobrze opracowane. Do zespołu dołączona została zdygitalizowana wersja dokumentacji wraz z bazą danych, co zostało sfinansowane przez władze landu B-W. Obawy, że przekazane materiały pokryją się kurzem rozwiewa Kontantin Huber. Już wkrótce, bo w 2011 roku, ukaże się na ich temat publikacja wydana przez archiwum autorstwa ekspertów w tej dziedzinie tj. Reinharda Wolf i Dietera Kapff pokazująca najciekawsze obiekty. Na razie jednak miłośnikom regionalnych klimatów zachowanych w tych małych formach architektury i sztuki, przyjdzie zadowolić się obszernym sprawozdaniem Barbary Hauser, któremu poświecony zostanie w 13 tom periodyku archiwalnego„Historisches und Aktuelles“ wydawanego przez archiwum.

Na podstawie: augias.net i schwaebischer-albverein.de

Oprac. Jolanta Leśniewska
AP Kutno