Dwudniowa konferencja z cyklu „Warszawska Jesień Archiwalna” została zorganizowana przez Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Pamięci Narodowej, Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, Polską Akademię Nauk Archiwum w Warszawie oraz Polskie Towarzystwo Archiwalne. Tegoroczna edycja konferencji była poświęcona problematyce zachowania źródeł archiwalnych do historii miasta, ich tematyce i zawartości oraz zróżnicowaniu warsztatu badawczego współczesnego archiwisty. Program konferencji podzielony był na kilka bloków tematycznych: Warszawa na fotografii, Architektura i przestrzeń, Społeczeństwo, Muzyka i język w Warszawie oraz blok poświęcony Miastu wydarzeniom i ludziom związanym z Warszawą.

W pierwszym dniu konferencji, odbywającym się w Centrum Edukacyjnym IPN Przystanek Historia im. Janusza Kurtyki, największym zainteresowaniem cieszył się blok poświęcony fotografii i muzyce warszawskiej. Bardzo ważnym wkładem do badań nad miastem i jego przemianami jest ogromna spuścizna fotograficzna Grażyny Rutkowskiej, o której przypomniał zebranym słuchaczom mgr Łukasz Karolewski z Narodowego Archiwum Cyfrowego. Nie należy również zapominać o mieście przedwojennym i jego powojennym obrazie utrwalonym na kliszach Juliena Bryana i innych zagranicznych fotografów przyjeżdżających do Polski. Prezentacje dr. hab. Jacka Sawickiego i mgr. Tomasza Stempowskiego z Instytutu Pamięci Narodowej przypomniały te tragiczne dla miasta chwile. Przyjemną odskocznią i dopełnieniem tego spaceru po zmieniającej się stolicy był blok poświęcony muzyce i językowi warszawskiemu. Wówczas to na audytorium dały się słyszeć ciche śmiechy, a to za sprawą wesołego tematu wystąpienia dr Moniki Kresy i mgr. Grzegorza Towalskiego ze Stowarzyszenia Gwara Warszawska. Wystąpienie dotyczyło gwary warszawskiej jako elementu tożsamości miasta. Podczas tej prezentacji słuchacze zapoznawali się z podstawowymi zwrotami i słowami z tejże gwary.
W drugim dniu obrady odbywały się w siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Audytorium wysłuchało z uwagą szeregu wystąpień pracowników Archiwum Głównego Akt Dawnych, Archiwum Państwowego w Warszawie, Archiwum Muzeum Narodowego oraz Instytutu Pamięci Narodowej o źródłach do dziejów Warszawy i jej mieszkańców. Na uwagę zasługują wystąpienia dr. hab. Janusza Grabowskiego (AGAD), który omawiał Warszawskie pochówki książąt mazowieckich, mgr Anny Wajs (APW), która przeanalizowała zasób Archiwum Państwowego w Warszawie pod kątem źródeł archiwalnych dotyczących oświaty XIX i XX w. oraz dr Violetty Urbaniak (APW), która przedstawiła jakże przyjemne dzieje Emila Wedla i jego fabryki czekolady. Bardzo ciekawy wkład w poszerzanie wiedzy o mieście wniósł mgr Tadeusz Świątek z Polskiego Towarzystwa Archiwalnego, który przedstawił swoje wyniki badań nad rekonstrukcją dziejów przedsiębiorców warszawskich. W bloku tematycznym poświęconym Architekturze i przestrzeni słuchacze mogli zapoznać się i z historią pałacu Saskiego (tutaj zaprezentowało swoje dokonania w tej dziedzinie Stowarzyszenie Saski 2018), i ze sztuką współczesną, jaką są murale warszawskie (Małgorzata Sobieszczak-Marciniak z Polskiego Towarzystwa Archiwalnego). W ostatnim bloku przedstawiono wyrywkowe losy osób powiązanych z Warszawą.
W czasie całej konferencji były poruszane 32 zagadnienia. Wszystkie wystąpienia były ciekawe i jakże ważne dla problemów współczesnego miasta i kierunków jego rozwoju. Takim przykładowym wystąpieniem dla celów przyszłej urbanizacji i urządzania miasta może stać się referat dr. inż. Zbigniewa Tucholskiego z Instytutu Historii Nauki PAN, który przedstawił rozwój architektury kolejowej w Warszawie na przykładzie kolei: Jabłonowskiej, Wilanowskiej i Grójeckiej, oraz mgr Katarzyny Słojkowskiej z Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie – Warszawa w kwiatach i zieleni.

Program konferencji

Filip Marczewski
NDAP