Temat zaproponowany na tegoroczny Międzynarodowy Tydzień Archiwów (IAW2025) #ArchivesAccessibles : Des archives pour tous.tes (#DostepneArchiwa – Archiwa dla wszystkich) ma na celu podjęcie próby sformułowania odpowiedzi na pytanie, postawione prze przewodniczącą Międzynarodowej Rady Archiwów Josee Kirps, w jaki sposób technologie cyfrowe, sztuczna inteligencja, współpraca ze wspólnotami lokalnymi i integracja mogą zmieniać dostęp do naszej spuścizn dokumentacyjnej.

Zagadnienie główne ujęto w cztery tematy:

1. Pokonywanie przeszkód w dostępie do archiwów (Surmonter les obstacles à l’accès aux archives): Dostęp do zasobu archiwalnego powinien być zapewniony wszystkim osobom niezależnie od ich możliwości, pochodzenia i ich dostępu do technologii cyfrowych. Bariery utrudniające dostęp do archiwaliów istnieją, a sama infrastruktura stwarza obiektywne przeszkody, podobnie jak i sposób finansowania archiwów. Wiele archiwów nie ma wystarczających środków, aby inwestować w personel, technologię i narzędzia poprawiające dostępność. Istotna barierą jest także brak wiedzy w świadomości społecznej o istnieniu archiwów czy uznawaniu archiwów za instytucje istotne. Ważne są zatem działania promujące wiedzę o archiwach.

2. Wykorzystanie technologii dla poprawy dostępności (Exploiter la technologie pour améliorer l’accès): Zbadanie, w jaki sposób innowacje cyfrowe, rozumiane jako sztuczna inteligencja, zmieniają sposób, w jaki archiwa są wykorzystywane i zwiększają dostępność dla szerokiej rzeszy użytkowników. Narzędzia oparte na sztucznej inteligencji umożliwiają np. transkrypcję i generowanie metadanych, mogą też ułatwić sposoby wyszukiwania informacji. Istotne znaczenia ma tu również współpraca ze szkołami i innymi instytucjami, a także wykorzystanie mediów społecznościowych.

3. Archiwa w społeczeństwie: ewolucja odbioru (Les archives dans la société : l’évolution des perceptions): Przemyśleć, co należy zrobić, aby archiwa mogły być uznane za głównych animatorów budujących podstawy tożsamości kulturowej, rządzenia i rozliczania. W praktyce muzea i biblioteki oraz ich rola kulturotwórcza są znacznie lepiej rozpoznawalne niż archiwa. Może się także zdarzyć, że w niektórych przypadkach społeczności mogą mieć negatywne doświadczenia historyczne związane z archiwami, wówczas koniecznym jest podejmowanie działań pozwalających na odbudowanie zaufania.

4. Integracja i reprezentacja w praktykach archiwalnych (Inclusion et représentation dans les pratiques archivistiques): W społeczeństwach funkcjonują grupy, które są słabo reprezentowane w zasobach archiwalnych, co skutkuje powstawaniem luk w zapisach historycznych. Uzupełnienie takich braków wymaga zastosowania zróżnicowanych technik archiwalnych celem ich uzupełnienia. Istotną i pomocną rolę w takich przypadkach mogą odgrywać inicjatywy społeczne i współpraca z nimi archiwistów.

Międzynarodowy Tydzień Archiwów tworzy szeroka rzesza archiwistów. Warto zaangażować się w któryś z czterech przedstawionych wyżej obszarów i zdecydować, w której z kilku form aktywizacji uczestniczyć:
- forma organizacja, czyli zorganizowanie wydarzenia, dyskusji, webinarium, które w języku angielskim, francuskim lub hiszpańskim można dołączyć do agendy IAW2025,- forma promocja, poprzez udział w inicjatywach IAW2025 na łamach Instagrama, Facebooka i LinkedIn poprzez zamieszczanie uwag i komentarzy,- forma dzielenie się, poprzez informację o projektach realizowanych z związanych dostępem do zasobów archiwalnych. Działanie oparte o oryginalną mapę z okresu pandemii, która w czasie lockdownów pokazywała jedynie archiwa dostępne dla użytkowników. Zgłaszane projekty można dołączyć do jednego z czterech głównych obszarów: dostęp na miejscu, dostęp cyfrowy, przejrzystość i dobre zarządzanie, integracja i reprezentacja (zaangażowanie społeczności). Zgłaszane projekty są akceptowane przed publikacją przez zespół MRA,- forma wkład, czyli propozycja wystąpienia lub prezentacji. Wybrane prezentacje zostaną wyróżnione w dniach 9 i 10 czerwca w trakcie uruchamiania IAW2025.- forma udział, w webinariach i dyskusjach online.Propozycje można w odpowiedniej formie przesyłać za pośrednictwem  formularza.Gadżety promujące IAW2025 dostępne są pod #IAW2025 – Kit média

Więcej:
Semaine Internationale des Archives 2025 : Archives Accessibles – Archives pour tous.tes
Appel à propositions – Discours éclairs : Partagez vos idées sur l’accessibilité dans les archives!

Oprac. Adam Baniecki
AP Wrocław O.Bolesławiec