Najstarsze dowody istnienia oficjalnego archiwum w Lucernie pochodzą z 1409 roku, czyli z okresu formowania się kantonu Lucerna. Jego zbiory odzwierciedlają losy kantonu od jego początków, aż do dnia dzisiejszego. Po długim okresie pełnienia funkcji zarówno archiwum miejskiego, jak i państwowego czyli kantonalnego, w 1803 roku stało się ono archiwum państwowym (Staatsarchiv Luzern, z podziałem obowiązków i majątku między miastem a kantonem Lucerna. Miasto Lucerna utworzyło własne archiwum miejskie, w którym gromadzone są dokumenty miejskie od 1803 roku.
Wielkość zasobu Archiwum Państwowego wynosi obecnie ok. 22 km akt, a obsługuje go zaledwie 26 stałych pracowników merytorycznych i obsługowych.Oprócz akt urzędów i instytucji państwowych, archiwum  otrzymuje również dokumenty pochodzenia prywatnego, ważne dla historii kantonu Lucerna, takie jak archiwa skasowanych klasztorów, a także zbiory ze świata biznesu, polityki (partii politycznych), kultury oraz wybrane archiwa majątków rodzinnych i osobiste. Archiwum ma prawny obowiązek nie tylko dokumentowania działań władz kantonalnych, ale także zabezpieczania, przechowywania i udostępniania do użytku dokumentów prywatnych ważnych dla historii Lucerny. Sprawuje ono pieczę nad wybranymi archiwami prywatnymi, aby zapobiec ich rozproszeniu lub zniszczeniu.

Ze względu na ograniczoną powierzchnię magazynową, archiwum przyjmuje zazwyczaj wyłącznie archiwa stowarzyszeń, firm, rodzin lub osób prywatnych działających w całym kantonie. Archiwum dąży jednak również do dokumentowania niektórych typowych przedsięwzięć biznesowych lub wydarzeń społecznych.
W większości przypadków archiwa prywatne są przekazywane w formie darowizn. Możliwe jest jednak również przekazanie zbiorów w formie tzw. depozytu, w którym własność pozostaje przy osobach lub instytucjach deponujących. W każdym przypadku zawierana jest umowa, która precyzyjnie reguluje strukturę własności.
Archiwa prywatne są ogólnodostępne dla użytkowników, podobnie jak zasoby rządowe, można jednak ustalić pewne ograniczenia umowne, takie jak dłuższe okresy przechowywania lub wymóg uzyskania zezwolenia na korzystanie z nich.
Dzięki bogatym zasobom historycznym, wpływ archiwum wykracza poza sferę państwową; jest ono zatem rozumiane jako archiwum dla instytucji publicznych i prywatnych, stowarzyszeń, partii politycznych, firm, osób prywatnych i rodzin. Na wniosek zainteresowanych archiwum obejmie opieką duże lub małe archiwa prywatne, które warto zachować. Może to zapobiec ich zniszczeniu, fragmentacji lub utracie. Do tej pory zgromadzono ich około 600. Wśród nich wyróżniają się archiwum Towarzystwa Misyjnego w Betlejem, Archiwum Opactwa w Pałacu w Lucernie, archiwa rodów patrycjuszowskich Amrhyn, Meyer von Schauensee i Segesser, a także archiwum firmy von Moos Stahl. Inne, jak firma jubilerska, fabryka maszyn i najstarszy bank w naszym kantonie, Kasa Oszczędnościowa Miasta Lucerny (1819), zdeponowały starsze części swoich archiwów firmowych.Warto również wspomnieć o archiwach partii politycznych oraz ważnych stowarzyszeń jak Związek Urzędników Miejskich, Związek Nauczycieli, związki zawodowe, stowarzyszenia ludowe, stowarzyszenia kobiet itp.). Ponadto w ten sposób zabezpieczono archiwa klubów i osób prywatnych.
Archiwum przyjmuje zbiory archiwalne lub ważne pojedyncze obiekty jako darowizny lub depozyty (wypożyczenia stałe). Archiwum Państwowe szanuje przy tym interesy właścicieli lub deponentów. Od deponenta oczekuje się wkładu finansowego, w miarę posiadanych środków, w proces katalogowania. Nie pobiera się jednak wynagrodzenia za przechowywanie w archiwum. Zdeponowane zasoby są udostępniane bezpłatnie. Są one zatem również otwarte na badania, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów o ochronie danych i okresów przechowywania. Archiwum jest jednak gotowe do omówienia z właścicielami zdeponowanych archiwów wniosków o własne regulaminy użytkowania.
W 2024 roku archiwum przejęlo ok 80 mb. akt z instytucji i od osób prywatnych.

Na podstawie:

Kanton Luzern: Nichtstaatliche Archive im Staatsarchiv

Jahresbericht 2024 Staatsarchiv Luzern

Jolanta Leśniewska
AP Płock O.Kutno