W dwóch tomach, które właśnie ukazały się nakładem Stowarzyszenia Archiwistów Polskich, zamieszczone zostały nie tylko teksty referatów wygłoszonych na VIII Powszechnym Zjeździe Archiwistów Polskichw Łodzi we wrześniu 2022 r. Pamiętnik zjazdowy został zredagowany przez Pawła Guta, Wiesława Nowosada i Pawła Pietrzyka przy współpracy Magdaleny Biniaś-Szkopek, Waldemara Chorążyczewskiego, Lucyny Harc, Marleny Jabłońskiej i Marka Konstankiewicza, którzy byli także autorami wstępów do rozdziałów mówiących o zawartości organizowanych przez siebie sesji. Prezentowana publikacja, wydana w Warszawie, a wydrukowana w Szczecinie, jest więc po części syntetycznym sprawozdaniem z przebiegu obrad, daje też możliwość zapoznania się z większością wygłoszonych tez i pokazanych przykładów, nawet z tymi, na których przedstawienie nie wystarczyło czasu w trakcie zjazdu.

W pierwszym tomie znalazły się „Zagadnienia ogólne”, wygłoszone w trakcie obrad plenarnych (4 teksty), a także materiały z sesji tematycznych: „Wartościowanie dokumentacji” (wstęp omawiający 12 wystąpień wygłoszonych w panelach oraz teksty ośmiu z nich); „Prawo archiwalne” (wstęp omawiający 9 wystąpień wygłoszonych w panelach oraz teksty czterech z nich); „Archiwa życia codziennego”(ogólny wstęp oraz teksty siedmiu wystąpień). Drugi tom, podobnie skonstruowany, przybliża dwie sesje tematyczne: „Informacja – nośnik – pamięć” (wstęp omawiający 12 wystąpień wygłoszonych w panelach oraz teksty ośmiu z nich); „Małe ojczyzny w dokumencie” (wstęp omawiający 5 wystąpień wygłoszonych w panelach oraz teksty czterech z nich). Ostatnią część stanowią materiały z sesji posterowej – po raz pierwszy zorganizowanej w czasie zjazdu archiwistów właśnie w Łodzi. Ze wstępu można się dowiedzieć, że do tej sesji zgłoszono 16 tytułów, zaprezentowano na niej 12 posterów, których tytuły zostały we wstępie wymienione, ale tylko połowa autorów zdecydowała się przygotować do publikacji teksty. Różnorodność tematyki była zauważalna, uwagę zwraca jednak uczczenie pamięci prof. Andrzeja Tomczaka, którego 100. rocznica urodzin wypadła właśnie we wrześniu 2022 r. Przypomniał o nim nie tylko poster i artykuł, ale i wystawa oraz prezentacja multimedialna dostępna on-line.
Publikację uzupełnia wkładka 16 zdjęć wykonanych w trakcie zjazdowych obrad. Nie jest to jedyny materiał ilustracyjny, bowiem do niektórychartykułów dodano wykresy oraz reprodukcje zdjęć lub innych materiałów archiwalnych, także aktowych. Nie można więc ulegać złudzeniu okładki, że archiwa to tylko archiwalia nietekstowe, wytworzone przed dziesiątkami lat. Artykuły zostały zaopatrzone w przypisy, czasem bardzo bogate. Uczestnicy zjazdu mogą dzięki temu przypomnieć sobie wysłuchane wystąpienia i pogłębić znajomość ich treści, inne osoby, do których zalicza się pisząca te słowa, otrzymały możliwość zapoznania się z informacjami, tezami, argumentami, aby wyrobić sobie opinię na temat czasu i pamięci zatrzymanej w dziedzictwie archiwalnym.

Anna Laszuk
NDAP