Digitalizacja. Ilustracja wykonana z wykorzystaniem pracy Junior Melo udotępnionej przez Wikimedia Commons [CC-BY-SA-3.0])

W języku polskim pojawiło się nowe słowo, ‘cyfryzacja’. Zostało ono spopularyzowane przez stworzenie w 2011 roku nowego ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, obejmującego szeroki zakres działania, od mniejszości religijnych do informatyzacji. Słowo to zwiększyło tylko pogmatwanie, gdyż niektórzy zaczęli używać go zamiast słowa digitalizacja, które także jest używane w różnych znaczeniach. Czym więc jest digitalizacja, formatowanie cyfrowe i cyfryzacja?

Formatowanie cyfrowe

To, co dociera do naszych zmysłów ma najczęściej charakter sygnału ciągłego, t.j. takiego, który może przyjmować dowolne wartości w swojej domenie. Światło - zarówno w jego natężeniu jak i kolorze jest sygnałem ciągłym, takim jest też dźwięk (charakteryzujący się też natężeniem i tonem). Natomiast nuty albo tekst zapisany na papierze jest ciągiem dyskretnym, tj. ciągiem znaków, z których każdy jest wybrany z tylko ograniczonego zestawu możliwości.

Każdego roku odbywają się konferencje organizowane przez środowiska polonijne na świecie. W tym roku członkowie Rady Instytutu Piłsudskiego wzięły udział w trzech konferencjach naukowych które odbyły się na terenie Stanów Zjednoczonych i Europy.

W dniach 15-16 maja 2013 miała miejsce konferencja i spotkanie naukowe Polish-American Historical Association (PAHA). Konferencja odbyła się w University at Buffalo, The State University of New York. PAHA jest organizacją pożytku publicznego która skupia naukowców zajmujących się badaniami nad Polonią. Powstała w roku 1942 jako część Polskiego Instytutu Naukowego, od 1948 jest niezależnym towarzystwem naukowym.

W dniach 14-15 czerwca 2013 odbyła się się konferencja prezentująca badania naukowe Polaków w Ameryce w wielu dyscyplinach nauki. Konferencja jest organizowana corocznie przez Polski Instytut Naukowy w Ameryce (Polish Institute of Arts and Sciences of America - PIASA) i miała miejsce Waszyngtonie. PIASA powstała w 1942 r. początkowo jako kontynuacja na czas okupacji Polskiej Akademii Umiejetnosci w Krakowie a od lat powojennych jako niezależna organizacja. PIASA  skupia polsko-amerykańskich uczonych, posiada bibliotekę i archiwum oraz galerię sztuki.

Jak każdego roku odbyła się także Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (MAB), w której biorą udział przedstawiciele instytucji polskich działających w Europie Zachodniej i w obu Amerykach. Kolejne spotkanie MAB miało miejsce we wrześniu 2013 r. w Budapeszcie. Podczas konferencji przedstawione zostały referaty dotyczące 150 Rocznicy Powstania Styczniowego i historii polsko-węgierskiej.

Iwona Korga

Artykuł ukazał się 2 kwietnia 2013 w Blogu archiwistów i bibliotekarzy Instytutu Piłsudskiego.

Iwona Drag Korga jest dyrektorem wykonawczym Instytutu Pilsudskiego w Ameryce, absolwentką Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie i Queens College w Nowym Jorku. Doktor nauk humanistycznych, archiwsta i historyk, pasjonuje sie historia najnowsza, kolekcjami archiwalnymi  i edukacją mlodego pokolenia Polonii

Poniższy tekst proszę potraktować jako zachętę i wstęp do lektury zbioru esejów Debates in the Digital Humanities pod redakcją Matthew K. Golda, wydanego w 2012 przez University of Minnesota Press. Antologia ta została także opublikowana w nieco rozszerzonej formie jako tekst „open access”, który dostępny jest tutaj.

Digital humanities (w skrócie DH), czy też humanistyka cyfrowa jest relatywnie nową dziedziną, która zdobywa coraz większą popularność w świecie akademickim. Artykuł w angielskiej Wikipedii podaje bardzo zgrabną definicję DH, do której odsyłam zainteresowanych. W skrócie, humanistyka cyfrowa, jest obszarem badań, nauczania i tworzenia łączącego technologie informatyczne i dyscypliny humanistyczne. Obejmuje ona działalność od kuracji kolekcji cyfrowych w sieci po eksplorację danych dokonywaną na wielkich zbiorach. DH stara się połączyć warsztat tradycyjnych dyscyplin humanistycznych (takich jak historia, filozofia, językoznastwo, nauka o literaturze, sztuce, muzyce, itd.) z narzędziami informatycznymi takimi jak wizualizacja danych, pozyskiwanie danych, eksploracja danych i tekstu, statystyka czy publikacja elektroniczna.

(In English)

W coraz większym tempie przestawiamy się na fotografię cyfrową. To, co było kilkanaście lat temu nowinką staje się standardem, a aparaty na film staja się rzadkością. Możliwość natychmiastowego sprawdzenia wyniku, powszechność zapisu obrazu w telefonach, tabletach, coraz tańsza pamięć cyfrowa i sprzęt fotograficzny powoduje, że robimy teraz o wiele więcej zdjęć. Jednocześnie jednak fotografia stała się czymś bardzo przejściowym. Kiedyś wklejało się zdjęcia do albumów, kolekcjonowało w pudełkach, dziś siedzą one jako pliki na dysku komputera, a gdy dysk padnie (wszystkie dyski to czeka), nagle tracimy nasze zasoby. Pisałem już wcześniej o osobistych archiwach cyfrowych, tym razem bardziej szczegółowo o tym, jak zapakować i przechować obraz cyfrowy.

Zapis obrazu to nie tylko zdjęcia. Skany dokumentów w archiwum to także zapis cyfrowy, który powinien wiernie odzwierciedlać oryginalny dokument. Jak wybrać najlepszy format i sposób zapisu tak, aby przetrwał dla następnego pokolenia, aby nasze wnuki mogły oglądać albumy dziadków, a archiwa przechowały bezcenne już (bo papier się rozpadł) obrazy archiwaliów? Zapisany obraz przechowujemy w opakowaniu zwanym plikiem (file). W dalszym ciągu będzie o formatach tych kopert, do których wkładamy zdjęcia - plików komputerowych, kompresji i metadanych a także przekładaniu obrazu z jednej koperty do innej (konwersji).

Przy omawianiu zderzenia nauk bibliotecznych, archiwistycznych itp. z komputeryzacją i Internetem, centralne miejsce zajmują metadane i sposób ich wyrażania. Metadane to dane o danych, opisy, wyciągi, oznakowania, indeksy, katalogi itp. Ten artykuł jest wstępem do dyskusji i omówienia różnych aspektów metadanych i ich zastosowań.

Dlaczego w ogóle potrzebne są nam metadane? Najprostszą odpowiedzią jest “dlatego, że komputery są raczej nierozgarnięte”. Niech nas nie zmyli fakt, że umieją grać w szachy lepiej od ludzi - to jest zadanie względnie proste w porównaniem ze zrozumieniem języka naturalnego. Ale mimo tego, że są nierozgarnięte, komputery są w stanie przetworzyć dużo więcej informacji w dużo krótszym czasie niż mózg człowieka, więc jest w naszym interesie tłumaczyć zdania języka naturalnego na język zrozumiały przez komputery.