W dniu 4 maja 2024 r. przewodniczący Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy, dr Anatolij Chromow, udzielił obszernego wywiadu, opublikowanego na portalu UKRAINER https://www.ukrainer.net/, w którym odpowiadał na pytania o znaczenie badań genealogicznych, zagrożenia archiwów w czasie wojny, zwrot zrabowanych przez Rosję dóbr kultury, rolę projektów międzynarodowych w digitalizacji dokumentów, otwartość ukraińskich archiwów, a także o potrzebne zmiany legislacyjne.

Zapytany o wojenne straty archiwów na Ukrainie i sposoby na minimalizację ich skutków, powiedział: „Rosja niszczy ukraińską tożsamość - to jest jej strategia okupacyjna. Od razu po przybyciu wojsk rosyjskich przybywają także rosyjscy specjaliści, którzy pomagają w grabieży ukraińskich zbiorów […] Myślę, że uwzględniliśmy negatywne doświadczenia 2014 roku. Wtedy nastąpiły największe straty Narodowego Zasobu Archiwalnego Ukrainy. Prawie w całości skradziono dokumenty z czterech dużych archiwów: obwodu donieckiego i ługańskiego, miasta Sewastopol i Autonomicznej Republiki Krymu. Straciliśmy wówczas około 8% całego Narodowego Zasobu Archiwalnego, czyli miliony akt. W 2022 r. […] stratom staraliśmy się zapobiegać na różne sposoby: ewakuacją, przenoszeniem poszczególnych zbiorów archiwalnych, digitalizacją. Nawet jeśli dokumenty zostaną skradzione, zniszczone lub uszkodzone, zachowujemy zawarte w nich informacje. Od początku inwazji na pełną skalę straciliśmy 0,3% narodowego zasobu archiwalnego. To wystarczająco dobry wynik. Choć każdy zniszczony, skradziony, spalony, zatopiony dokument to ogromna strata, to jednak czyjś los, czyjaś historia. Ale według naszych szacunków, maksymalne straty archiwów od początku wojny mogą wynosić 1,5%. Problem w tym, że sytuacja ta może się radykalnie zmienić, bo nie mamy bezpiecznych regionów. […] Archiwa są zagrożone w każdym regionie Ukrainy. Obecnie nie da się zbudować na Ukrainie podziemnych magazynów, gdzie można by ukryć archiwa – to niesamowita strata pieniędzy, czasu i materiałów. Niewłaściwe jest także eksportowanie archiwów za granicę: niezależnie od tego, jakie przyjazne stosunki mamy z innymi krajami; historia uczy, że łatwiej jest wyeksportować, niż później zwrócić. Dlatego wybraliśmy strategię maksymalnej cyfryzacji”.

Źródło:

Ukrainer: Анатолій Хромов: про оцифрування, збереження й відкритість архівів

Filma na youtube: Анатолій Хромов про грабунок українських архівів та нагальність їх оцифрування • Ukraїner Q

oprac. Edyta Łaborewicz
AP Wrocław O. Legnica