Dwudniowa konferencja z cyklu „Warszawska Jesień Archiwalna” została zorganizowana przez Polską Akademię Nauk Archiwum w Warszawie, Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, Archiwum Państwowe w Warszawie, Instytut Pamięci Narodowej oraz Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego. Tegoroczna edycja konferencji była poświęcona problematyce życia kulturalnego stolicy oraz mniejszościom narodowym, wyznaniowym i wspólnotom religijnym w Warszawie. Program konferencji podzielony był na kilka bloków tematycznych: Teatr w wielkim mieście, Mniejszości narodowe, wyznania i wspólnoty religijne w Warszawie, Literatura i kultura Warszawy oraz Kultura życia codziennego. Blok tematycznie związany z teatrem wpisał się w przypadającą w tym roku 250. rocznicę powstania Teatru Narodowego. Konferencji towarzyszyła wystawa „Warszawa moja miłość” autorstwa Joanny Avaniti i Katarzyny Słojkowskiej z  Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie.
Pierwszy dzień konferencji, odbył się w Pałacu Staszica - siedzibie Polskiej Akademii Nauk. Na początek Anna Wajs z Archiwum Państwowego w Warszawie przedstawiła teatralia z czasów I wojny światowej, na jakie można natrafić w zasobie tego archiwum. Tak dobre „otwarcie” konferencji tylko zachęcało do dalszego w niej uczestniczenia. Podobnym tematem zajęła się Katarzyna Słojkowska z Polskiej Akademii Nauk Archiwum. Przedstawiła spuściznę Artura Śliwińskiego – jednego z dyrektorów Teatrów Miejskich m.st. Warszawy (w latach 1926-1930). Prezentacji zasobu Archiwum Państwowego w Warszawie pod kątem spuścizny po kabaretach przedwojennej Warszawy dokonała Małgorzata Sikorska – pracownik tegoż archiwum. Podczas bloku poświęconego teatrowi nie tylko można było poznać zasoby instytucji warszawskich w tym temacie, ale również refleksje referentów na temat: postrzegania i przedstawiania w dawnych czasach instytucji kultury. Ciekawy spacer po Warszawie zaprezentował audytorium  pracownik Muzeum Warszawy Paweł E. Weszpiński, który przedstawił na dawnych planach Warszawy obiekty kultury, takie jak: biblioteki, drukarnie, księgarnie, parki oraz wszelkiego rodzaju teatry. Interesującą prezentację z fragmentami archiwalnych nagrań  dokonał dyrektor Archiwum Polskiego Radia - Waldemar Listowski. Zaprezentował wszystkim obecnym kształtowanie się oraz współczesne skutki „teatru wyobraźni”, jakim jest teatr tworzony i emitowany na falach Polskiego Radia. Na zakończenie bloku związanego z teatrem Katarzyna Goluch z Archiwum Państwowego w Warszawie przedstawiła realia i problemy w kontekście nadzoru archiwalnego i przejmowania materiałów archiwalnych z instytucji teatralnych stolicy. W kolejnym bloku tematycznym poświęconym mniejszościom i wspólnotom narodowym uczestnicy wysłuchali szeregu ciekawych historii. Na uwagę zasługuje prezentacja Gaspara Keresztesa z Węgierskiego Instytutu Kultury, który przedstawił w krótkiej formie życiorysy trzech Węgrów związanych ze stolicą Polski: Emánuela Korompaya – naukowca oraz kapitana Wojska Polskiego, Fryderyka Járosyego – kabareciarza, reżysera oraz dyrektora wielu teatrów kabaretowych Warszawy, Emila Révaia – brata Józsefa Révaia, węgierskiego polityka, ministra kultury w latach 1948-1953.

W drugim dniu obrady odbywały się w siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Audytorium wysłuchało z uwagą szeregu wystąpień w panelach poświęconych literaturze i kulturalnemu życiu codziennemu. W bloku tematycznym poświęconym literaturze i kulturze Warszawy słuchacze mogli zapoznać się m.in. z szeroką działalnością Jerzego Giedroycia jako współtwórcy kultury publicystycznej przedwojennej Warszawy. Temat przedstawiła Urszula Kowalczyk z Archiwum Państwowego w Warszawie. W kolejnym bloku tematycznym poświęconym kulturze życia codziennego na uwagę zasługuje wystąpienie Violetty Urbaniak z Archiwum Państwowego w Warszawie, która przedstawiła życie codzienne na przełomie XIX i XX wieku. Wszystko to okraszone zostało bogatą prezentacją ikonograficzną z archiwaliów znajdujących się w zasobie tego archiwum. Następnie - smacznie i z pieprzem - temat kulinariów Warszawskich w latach 1919-1939 przedstawiła Agata Łazowska z Polskiej Akademii Nauk Archiwum. Kolejna prezentacja zasługującą na uwagę dotyczyła warszawskiego szyku czyli kolekcji ubrań i akcesoriów w zasobie Muzeum Warszawy. Agnieszka Dąbrowska – pracownik tegoż muzeum – podzieliła prezentowaną kolekcję na cztery kategorie: kobiece, męskie, uniformy i dziecięce. Na zakończenie konferencji audytorium miało wspaniałą wędrówkę audiowizualną po Polskim Radio, a to dzięki pracownicom Archiwum Polskiego Radia – Małgorzacie Baruckiej i Teresie Baruckiej.
W czasie całej konferencji było poruszanych 20 zagadnień związanych z teatrem, literaturą i kulturą życia codziennego Warszawy. Wszystkie wystąpienia były ciekawe. Tematyka  większości wystąpień była lekka, a sposób prowadzenia słuchacza umiejętny. Nawet wystąpienie Piotra Łozowskiego z Uniwersytetu w Białymstoku pt.: „Elementy życia codziennego późnośredniowiecznych kupców i rzemieślników obserwowane przez pryzmat liczb”, pomimo „matematycznych” rezultatów pracy analitycznej autora było interesujące i może stać się podstawą do jeszcze głębszych badań nad kulturą tamtych czasów w Warszawie. Wszyscy prelegenci, jak i pozostali uczestnicy, wyrazili swoje zainteresowanie przyszłą publikacją po tej i zeszłorocznej konferencji pt. „Warszawa ma wiele twarzy”.

Filip Marczewski
NDAP - Warszawa