W dniach 19 i 20 marca ponad 250 archiwistów zebrało się w Dülmen, gdzie po raz 75 odbył się Westfalski Dzień Archiwów. Tematem wiodącym tego spotkania było hasło „Znajdowanie rozwiązań! Metodyczne podejście do tworzenia tradycji archiwalnych – sprawdzone modele współpracy”. Głównym organizatorem wydarzenia było Urząd Archiwów Stowarzyszenia Regionalnego Westfalia-Lippe (Archivamt des Landschaftsverbandes Westfalen-LippeLWL), którewspólnie z archiwistami opracowało program tegorocznego Dnia Archiwów. Skupiono się przede wszystkim na modelach współpracy dla mniejszych archiwów np. archiwów miejskich, które coraz częściej stają przed zadaniami i wyzwaniami, którym mogą najlepiej stawić czoła i rozwiązać je wspólnie.
„Szczególnie cyfryzacja administracji wymaga wspólnej refleksji i działania” – podkreśla prof. dr hab. Marcus Stumpf, kierownik biura archiwum LWL. „Na przykład korespondencja burmistrza jest ważna dla lokalnej historii i dlatego zawsze powinna znajdować się w archiwum. Kiedyś było to łatwe, pod warunkiem, że korespondencja była starannie przechowywana w kluczowych teczkach. Ale teraz e-maile ze skrzynek odbiorczych wymagają innej archiwizacji.”

Wykład inauguracyjny dotyczył ważnych kwestii związanych z badaniem i gromadzeniem danych dotyczących proweniencji dzieł sztuki a także archiwaliów. W Niemczech istnieje Badań Proweniencji w Nadrenii Północnej-Westfalii  (Koordinationsstelle für Provenienzforschung in Nordrhein-Westfale - KPF), a Jasmina Hartmann reprezentująca KPF, na przykładach przedstawiła pracę swojej instytucji. Badanie pochodzenia (łac. provenire,) poświęcone jest historii pochodzenia  dzieł sztuki i dóbr kultury. Badania pochodzenia rozumiane są jako poddyscyplina historii lub historii sztuki. W przypadku dzieła sztuki lub dobra kultury najlepiej byłoby, gdyby wszystkie poprzednie stosunki własności były znane i mogły zostać ujawnione. Szczególne wyzwania występują  w Niemczech, w związku z kradzieżami dzieł sztuki i wywłaszczaniem w okresie reżimu NS oraz z tzw. polityką zdobywania i grabieży. Ponadto od 2018 r. sprawozdanie w sprawie zwrotu afrykańskich dóbr kultury wywołało ożywioną debatę publiczną i zainicjowało dalsze badania nad pochodzeniem sztuki, dóbr kultury i obiektów dziedzictwa kulturowego w kontekście europejskiej kolonizacji w Afryce. W 1998 r. Niemcy były jednym z sygnatariuszy Deklaracji Waszyngtońskiej, w której państwa sygnatariusze zobowiązały się do identyfikacji w swoich zasobach przedmiotów kolekcjonerskich skonfiskowanych w okresie NS, do identyfikacji prawowitych właścicieli i spadkobierców oraz do znalezienia sprawiedliwego rozwiązania tych kwestii.
Tematem wykładów pierwszego dnia były wyzwania związane z kształtowaniem tradycji archiwalnej. Dr. Max Plassmann z Archiwum Historycznego Miasta Kolonii zalecał na przykład wykorzystanie profili dokumentacyjnych jako podstawy oceny wartości archiwalnej spuścizn i zbiorów. Kira Knappkötter z Archiwum Okręgowego Soest przedstawiła swoje podejście do oceny i adaptacji zbiorów akt na przykładzie cyfrowej kolekcji zdjęć Biura Prasowego Okręgowego Soest. Wykład Thomasa Lienkampa M.A. z Biura Archiwum LWL był poświęcony wyzwaniom związanym z archiwizacją poczty elektronicznej, a w szczególności dotyczył opracowanej dla urzędów federalnych przez amerykański National Archiv  metody capstone, czyli podejścia ewaluacyjnego opartego na kontach określanych jako stałe związanych z funkcją i zadaniami użytkownika , a nie na pojedynczych e-mailach.
Dyskusje  poświęcone były roli stowarzyszeń historii lokalnej, znaczeniu gazet w archiwach miejskich, oraz wymogom kształcenia archiwalnego w obliczu zmieniającego się profilu zawodowego archiwisty. Pierwszy dzień zakończył się wykładem dr hab. Stefana Sudmannsa, Archiwum Miasta Dülmen, na temat historii miasta w okresie zimnej wojny, która charakteryzowała się jednoczesnym stacjonowaniem sił zbrojnych Niemiec, Wielkiej Brytanii i USA.
Drugi dzień poświęcony był sprawdzonym formom współpracy archiwalnej. LWL zawsze promowało lokalną współpracę w regionalnych grupach roboczych. Najbardziej konsekwentna forma współpracy kształtuje się obecnie w dzielnicy Coesfeld, gdzie małe archiwa (z wyjątkiem miast Dülmen i Coesfeld, które prowadzą własne archiwa z długą tradycją) łączą siły: Archiwum Powiatowe Coesfeld odpowiednio się rozbudowuje kadrowo i staje się powiatowym archiwum centralnym.
Ponadto poruszono również istotny problem  długoterminowych rozwiązań archiwizacyjnych tzw.DiPS.kommunal, które zostało teraz wprowadzone także w Westfalii, jako część Archiwum Cyfrowego NRW. Digital Preservations Solution -DPS odnosi się do wszystkich działań niezbędnych do utrzymania dostępu do materiałów cyfrowych narażonych na awarie techniczne lub zmiany technologiczne i organizacyjnych.W swojej prezentacji Kristina Ruppel z biura archiwum LWL przedstawiła podsumowanie dotychczasowych prac nad interfejsem i wskazała na wyzwania, które wciąż stoją przed archiwami. Dr. Andrea Ammendola z Biblioteki Uniwersyteckiej w Münster przedstawiła projekt digitalizacji gazet objętych projektem zeit.punktNRW, w którym dotychczas wzięło udział 108 instytucji, głównie archiwów z całej Nadrenii Północnej-Westfalii.
Życie archiwalne w Niemczech jest bardzo urozmaicone poprzez odbywające się tam cykliczne wydarzenia stanowiące forum do wymiany informacji i doświadczeń środowiska archiwistów z różnych szczebli struktury archiwalnej, z udziałem również innych instytucji zaangażowanych w działania okołoarchiwalne.


Źródło:

75. Westfälischer Archivtag

LWL-Archivamtes für Westfalen

Jolanta Leśniewska
AP Płock O/Kutno