Biblioteka Archiwum Narodowego (Knihovna Národního archivu) w Pradze opublikowała (dnia 15.05.2020 r.) na swoich stronach internetowych sprawozdania roczne czechosłowackiego Ministerstwa Komunikacji z lat 1954-1989. Oprócz danych statystycznych dotyczących wszystkich rodzajów transportu oraz budownictwa związanego z transportem itd., zawierają one również informacje na temat organizacji tego ważnego obszaru gospodarki narodowej. Drukowane raporty dla lat 1954-1967 były wówczas tajne i ściśle tajne, dziś zaś są powszechnie dostępne.
Ustawa z 9 maja 1948 r. znacjonalizowała cały obszar komunikacji w Czechosłowacji, a więc transport kolejowy (w tym też kolejki linowe), drogowy, wodny i lotniczy. Utworzono specjalne przedsiębiorstwa państwowe, kierowane odgórnie przez ministerstwo, które zarządzały tym ogromnym majątkiem. Dlatego też w udostępnionych sprawozdaniach znaleźć można cały przegląd zagadnień dotyczących transportu czechosłowackiego, traktowanego całościowo, czyli od produkcji i wykorzystania środków transportu, po drogi i szlaki komunikacyjne (w tym wodne), wraz ze wszystkimi urządzeniami inżynierskimi (mosty, tunele, wiadukty, kanały itd.). Oprócz licznych tabel, opisów różnorodnych działań, inwestycji, produkcji, niewątpliwą atrakcją tychże sprawozdań są zdjęcia (głównie dla lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych) środków transportowych, a więc kolejowych, drogowych, rolniczych i różne typy samolotów, jakie w danym okresie produkowano w Czechosłowacji, jak również wykorzystywano do przewozu ludzi i towarów. Można prześledzić najrozmaitsze zagadnienia, np. rodzaje i ilości typów samolotów. Dla przykładu w 1964 r. czechosłowackie państwowe linie lotnicze (Československé státní aerolinie) dysponowano 67 samolotami pasażerskimi (najwięcej, było maszyn typu Ił-14, bo aż 22, a tylko jeden Bristol Britannia BB-318), 71 samolotów do celów specjalnych i tylko 3 śmigłowce (Mi-1 i Mi-4).

Drukowane sprawozdania dotyczące komunikacji (ministerstwa komunikacji) – Výroční zprávy (ministerstva) dopravy – za lata 1954-1989, a więc 36 lat, w postaci 34 ksiąg, gdyż sprawozdania za lata 1968-1969 i 1979-1980 wydano we wspólnych tomach, każdy liczący od 100 do 500 stron, są cennym źródłem historycznym, z którego na pewno będą korzystać liczni badacze dziejów komunikacji, nie tylko z Czech, ale i wielu krajów świata.

Więcej:

Výroční zprávy Ministerstva dopravy z let 1954–1989 onlineoprac.

Knihovna Národního archivu

Ivo Łaborewicz
AP Wrocław O/Jelenia Góra