„Archiwista Polski”, nr 1 (65) 2012

Studia i materiały
-Bernardeta Wilk (Archiwum Nauki PAN i PAU) przedstawia artykuł pt. Archiwa, biblioteki, muzea w dobie cyfryzacji, będący omówieniem konferencji tematycznych organizowanych przez Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: “Archiwa dla nauki. Dlaczego nauce potrzebne są archiwa naukowe?” (2007 r.), “Archiwa, biblioteki, muzea wobec nowych wyzwań w dobie digitalizacji” (2010 r.), “Archiwa, biblioteki, muzea w dobie digitalizacji. Zarządzanie procesem digitalizacji oraz prawne aspekty udostępniania kopii cyfrowych” (2011 r.).

-Piotr Pokora (UAM) przygotował tekst pt. Nieznana pieczęć opata wągrowieckiego Adama Rzewuskiego z 1763 r., w którym omawia nieznaną i niepublikowaną dotąd pieczęć opata klasztoru cystersów w Łeknie-Wągrąwcu. Oryginał pieczęci znajduje się w Centralnym Historycznym Archiwum Państwowym Ukrainy we Lwowie, na dokumencie pergaminowym z 1763 r., wystawionym w Kaliszu dla kupców żydowskich. Autor analizuje poszczególne elementy pieczęci i w konsekwencji kwesionuje datację innej pieczęci Rzewuskiego, opublikowaną z odlewów przez M. Kadziszewską w 2006 r.

Archiwum papieskie powstało w IV w. i w początkowych stuleciach było często przewożone w różne miejsca. W II połowie XV w. papież Sykstus IV oddzielił zbiory biblioteczne, tworząc Bibliotekę Watykańską, od archiwalnych, przechowywanych w Biblioteca secreta. Najcenniejsze dokumenty zgromadzono na Zamku św. Anioła. W połowie XVI w. papież Pius IV utworzył papieskie archiwum w Pałacu Apostolskim w Awinionie, skąd rozpoczął sprowadzać dokumenty do Watykanu. Papież Paweł V, za którego pontyfikatu potępiono zarówno Galileusza, jak i De revolutionibus orbium coelestium Mikołaja Kopernika, dbał o rozbudowę Bazyliki św. Piotra w Rzymie, wzbogacał zbiory Biblioteki Watykańskiej oraz ustanowił Tajne Archiwum Watykańskie (łac. Archivum Secretum Apostolicum Vaticanum). Za jego początek uznawany jest 31 stycznia 1612 r., kiedy Baldassarre Ansidei został mianowany kierownikiem tego Archiwum, związanego do dziś z Biblioteką Watykańską.

Dwa lata temu z Powiatowego Archiwum Państwowego w Chebie (Czechy) skradziono bardzo rzadkie i cenne dokumenty monarsze – ponad 1000 listów wybitnych monarchów od Karola IV do Maria Teresy. W końcu kwietnia 2012 r. część z tych dokumentów udało się odzyskać Policji i wróciły już na swoje miejsce.
Dokumenty znaleziono na aukcji internetowej, gdzie do sprzedania oferował je jeden z mieszkańców Pragi. Wyśledzili je pracownicy archiwum, którzy o swoim „odkryciu” powiadomili policję, a ta podjęła odpowiednie działania. Jej funkcjonariusze udali zainteresowanie kupnem dokumentów i doprowadzili do spotkania ze sprzedawcą, którego aresztowali odzyskawszy skradzione materiały. Było to 15 dokumentów władców saskich z XV i XVI w., nadających kupcom z Chebu prawo swobodnego handlu. Wszystkie sporządzono na papierze czerpanym ze znakami wodnymi i opatrzono pieczęciami. Ich wartość na potrzeby przygotowywanego procesu karnego ustalono na ponad ćwierć miliona koron. Dyrektor Archiwum w Chebie, pan Karl Halla ciszeszy się bardzo z odzyskanych materiałów, choć stanowią one zaledwie ułamek skradzionej kolekcji. Są one jednak bezcennym świadectwem przeszłości i fragmentem dziedzictwa kulturowego.

Archiwum Uniwersytetu Karola w Pradze udostępniło na swoich stronach internetowych księgi rejestrowe absolwentów Wydziału Lekarskiego z lat 1882-1939. Znajdują się w nich wpisy o przeszło 22 tysiącach czeskich lekarzy, promowanych na tej praskiej uczelni. Wiele z tych osób, jak Karel Capek, Jaroslav Heyrovsky, Edvard Benes, Vladislav Vančura, Jan Patočka i inni, było ważny mi postaciami czeskiego życia naukowego i politycznego.

Publikacja rejestrów lekarzy czeskich to pierwszy etap szerszego projektu, którego ostatecznym celem jest digitalizacja i udostępniania on-line rejestrów, ale i protokołów władz uczelnianych, akt komisji egzaminacyjnych, raportów z kontroli i katalogów słuchaczy czeskiego i niemieckiego Uniwersytetu w Pradze.