2 kwietnia br., szef Federalnej Agencji Archiwów A. N. Artizow, po zakończeniu pokazu filmu Andrzeja Wajdy „Katyń” na kanale rosyjskiej TV Kultura, wziął udział w programie „Katyń. Posłowie”. Swoimi wrażeniami o filmie podzielili się także inni znani przedstawiciele rosyjskiego kina, kultury i polityki – m. in. historyk, członek Prezydium Rosyjskiej Akademii Nauk i dyrektor Instytutu Historii Powszechnej A. O. Czubarian, przewodniczący Komitetu ds. Międzynarodowych Dumy Państwowej K. I. Kosaczew, przewodniczący Związku Filmowców Rosji Nikita Michałkow, i inni. Audycję prowadził dziekan Wyższej Szkoły Telewizji Uniwersytetu Moskiewskiego im. M. Łomonosowa i główny redaktor pisma „Klasa Polityczna” B.T. Trietiakow.

Więcej w języku rosyjskim
oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica

Bundesarchiv (BA) potrzebowało 5 lat na opracowanie listy 600 tys. żydowskich mieszkańców III Rzeszy z lat 1933-1945, z pełnymi danymi dotyczącymi ich losów w tym okresie. Wszystko zaczęło się w 2002 roku, kiedy to - w zaledwie kilka miesięcy - powstał pierwszy, roboczy spis Żydów niemieckich, wykonany w ramach współpracy BA z instytucjami wspierającymi roszczenia do odszkodowań z polis ubezpieczeniowych na życie, założonych w okresie nazistowskim. Tymi organizacjami były: International Commission on Holocaust Era Insurance Claims (ICHEIC), Gesamtverband der Deutschen Versicherungswirtschaft (GDV) i Stiftung „Erinnerung, Verantwortung und Zukunft“ (EVZ).
W pierwszym etapie tworzenia listy, jej podstawę stanowiła będąca w posiadaniu GDV, elektroniczna baza obejmująca 8,5 mln. osób- posiadaczy polis ubezpieczeniowych z lat 1920-1945. Przeprowadzono wówczas selekcję danych pod kątem wydzielenia z niej mniejszości żydowskiej, co nie było oczywiste, ponieważ przynależność narodowościowa nie wynikała z danych bezpośrednio. Pierwotnie obszar zainteresowania ograniczał się do terytorium Rzeszy w granicach do 1937 roku. Na życzenie jednak ICHEIC badania te rozszerzono również na Sudety i Wolne Miasta Gdańsk. Wkrótce ilość wyselekcjonowanych pojedynczych danych zmniejszyła się do 2,5 mln. Przy tworzeniu listy wykorzystano z zasobu BA dwie elektroniczne bazy danych: Związkowej Księgi Pamięci zawierającej ok. 495 tys. osób i uzupełniająco, kartotekę spisu powszechnego ludności z maja 1939 roku. Poszukiwania przeprowadzano także w Polsce i Izraelu, a w samych Niemczech w specjalistycznych bibliotekach, archiwach państwowych i komunalnych. W efekcie tego, prace nad pierwszą wersją listy osób, w imieniu których mogą występować spadkobiercy o odszkodowania, zamknięto w kwietniu 2003 roku liczbą 360 tys. danych.

Zapowiedziane na 30 marca uroczyste otwarcie historyczno-archiwalnej wystawy pt. „Społeczeństwo sowieckie i wojna. 1941-1945”, z okazji zbliżającej się 65-tej rocznicy zakończenia Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, jednego z najbardziej czczonych przez Rosjan świąt, zostały przełożone na 9 kwietnia, z powodu dnia żałoby ogłoszonego po atakach terrorystycznych w moskiewskim metrze, które miały miejsce właśnie 30 marca w godzinach porannych.
Wystawa została przygotowana z wielkim rozmachem, z udziałem wielu instytucji kultury i dziedzictwa narodowego z Rosji (archiwów i muzeów), a także państwowych archiwów Białorusi. Jej celem jest ukazanie różnych społecznych i osobistych aspektów życia w okresie wojny, pojedynczych ludzi i społeczeństwa; dnia powszedniego na froncie, na tyłach i w okupowanych miastach (w tym w oblężonym od 8 września 1941 do 18 stycznia 1944 r. Leningradzie, w którym zginęło prawie milion ludzi); powszechnego wybuchu patriotyzmu.
Jednym z tematów zilustrowanych na wystawie ma być rola Armii Radzieckiej w wyzwoleniu krajów Europy Wschodniej.
Więcej w języku rosyjskim.

oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica

Słowackie Archiwum Narodowe (Slovenský národný archiv) i Słowacka Biblioteka Narodowa (Slovenská národná knižnica) prezentują obecnie wystawę pt. Odkaz na pergamene (Dziedzictwo na pergaminie), którą w dniach od 9 marca do 30 kwietnia 2010 r. można oglądać (od poniedziałku do piątku, w godz. 8.00-15.30) w Sali wystawienniczej Archiwum Narodowego w Bratysławie (Drotárska cesta 42).
Wystawa powstała w ramach projektu „Badanie, konserwacja i kulturalno-historyczne wartość dokumentów pergaminowych w Słowackiej Bibliotece Narodowej”. Początkowo była przez w Słowackim Narodowym Muzeum Literatury w Martinie (Slovenskom národnom literárnom muzeu v Martine).
W zbiorach Archiwum Literatury i Nauki (Archívu literatúry a umenia) znajduje się blisko 200 pergaminowych rękopisów proweniencji francuskiej, włoskiej, niemieckiej, czeskiej i oczywiście słowackiej, pochodzących od XI do XX wieku. Na wystawie zaprezentowano tylko ich część. Pergaminy spisano w łacinie, po niemiecku, słowacku i w innych językach. Zachowały się też pojedyncze egzemplarze spisane głagolicą i po hebrajsku. Na wystawie można się także zapoznać z procesem wytwarzania pergaminu i jego wykorzystaniem, jak również z narzędziami, które są niezbędne do jego powstania. Częścią wystawy są rozmaite pieczęcie.
Muzeum Literatury wydało do wystawy kolorowy katalog, którego autorami są jego pracownicy: Ing. A. Maková, Mgr. M. Brincková, Ing. I. Kuka, a fotografie sporządziła A. Jančiová. Na umieszczonych w katalogu zdjęciach pokazano m.in. dokumenty: cesarza Karola VI. z 1727 r., cesarza Leopolda I. z 1659 r., hebrajski kodeks z XVIII w., bratysławski antyfonarz z lat 1487-1488, hebrajskie fragmenty z XIV-XV w. i wiele innych.

Słowackie Archiwum Narodowe (Slovenský národný archiv)
Słowacka Biblioteka Narodowa (Slovenská národná knižnica)

oprac. Ivo Łaborewicz
AP O/Jelenia Góra