Międzynarodowa Rada Archiwów wydała we wrześniu, kolejny 28 numer informatora Flash. Jest to dość nieregularnie ukazujący się periodyk mający za cel informowanie międzynarodowej społeczności archiwistów o działaniach rady. Nowy, 28 numer, otworzył tekst wiceprezydenta MRA do spraw programowych Henrego Zuber: "PCOM tworzy strategię jutra". PCOM, czyli Komisja Programowa rady, jest organem odpowiedzialnym za animację i koordynacje programu rady. Komisja nakreśliła cztery priorytety na okres do kolejnego Kongresu MRA w 2016 r. :
1.Koordynację grup eksperckich niezbędnych dls rozwoju norm i narzędzi, obejmujących całą gamę obszarów kompetencyjnych archiwistyki.
2. Utworzenie rejestru projektów, który da szczegółowa informację na temat projektów w toku, i zakończonych oraz ich efektów.
3. Modernizacja strony internetowej MRA tak, aby stała się ona głównym miejscem dostępu do informacji o zasobach rady dla archiwistów.
4. Uruchomienie programu Strategii Międzynarodowej Rady Archiwów dla Afryki. Strategia miałaby obejmować szerokie spektrum zagadnień począwszy od zarządzania dokumentacją , a skończywszy na problemach fizycznego przechowywania dokumentów oraz zagadnieniach zawodowego przygotowania archiwistów. Takie projekty są już realizowane np w Burkina Faso.

Fragment mapy z kolekcji Instytutu Piłsudskiego: Rozmieszczenie wojsk w okolicy Stęszewa z raportu Francuskiej Misji Wojskowej w Polsce, 1920 r.

Skanowanie dużych obiektów stanowiło zawsze wyzwanie dla archiwistów. Mapy, plakaty, i inne materiały o dużych formatach nie mieszczą się na stołach typowych skanerów o formacie A-3. Jednocześnie cena skanera rośnie eksponencjalnie ze wzrostem wielkości powierzchni skanowanej i często kupno skanera wielkoformatowego przekracza możliwości budżetowe instytucji. Jedną z opcji którą można zastosować zamiast skanera jest fotografia cyfrowa. Wymaga ona spełnienia wielu warunków, jak równomiernego oświetlenia, odpowiedniego systemu montowania kamery, płaskiego utrzymywania obiektu, korekcji na aberracje sferyczną i chromatyczną obiektywu itp. Największym ograniczeniem jest jednak ciągle nie wystarczająca rozdzielczość czujnika aparatów cyfrowych.

Jeszcze kilka lat temu braliśmy pod uwagę wynajęcie firmy profesjonalnej lub wysłanie archiwalnych map do archiwum posiadającego skaner wielkoformatowy. Jednakże postępy w oprogramowaniu do tworzenia panoram pozwoliło nam na opracowanie techniki, która kosztuje niewiele a pozwala na udostępnienie archiwalnych map w ich całej wspaniałości. Daje ona z możliwość podziwiania kunsztu grafików wojskowych i oglądania najmniejszych detali mapy. Technika ta polega na skanowaniu mapy w sekcjach a następnie sklejania ich, ale nie ręcznie a automatycznie, z użyciem odpowiedniego programu.

W dniu 10 września 2014 r. odbyła się w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w Warszawie konferencja metodyczna „Zasady uproszonego opracowania w praktyce archiwów państwowych”. Zorganizowano ją w okresie, kiedy prowadzone są prace trzech zespołów naukowych, którym Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych powierzył w grudniu 2013 r. zadania związane z nowelizacją przepisów metodycznych. Jednocześnie trwają dyskusje nad zakresem i potrzebami opracowania zasobu oraz narzędziami informatycznymi stosowanymi do tego celu.
Konferencją rozpoczął dr Andrzej Biernat, zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, przybliżając kontekst przygotowania i wprowadzenia w życie, Decyzją nr 20 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 10 grudnia 2002 r., Wskazówek metodycznych dotyczących uproszczonego opracowania zasobu archiwalnego przechowywanego w archiwach państwowych. Wspomniał też zmiany, jakie zaszły w archiwach od czasu wypracowania w latach 50. XX wieku, głównie przez Kazimierza Konarskiego, zasad opracowania zasobu. W tym czasie zmieniał się również użytkownik źródeł archiwalnych i jego potrzeby.

Fot. Ewa Piórkowska

Referat wprowadzający „Opracowanie i ewidencja zasobu – stan i potrzeby” przedstawiła dr Anna Laszuk (NDAP). Zaprezentowała zmieniające się w czasie dane statystyczne odzwierciedlające stan notowany w archiwach państwowych (w końcu 2013 r. opracowanych było 26,3% j.a. i 43,4% m.b.). Zauważyła zwiększający się odsetek archiwaliów zewidencjonowanych w związku z działaniami prowadzonymi w ramach realizacji priorytetów oraz strategii archiwów państwowych. Zwróciła uwagę, że zarówno te działania, jak i plany pracy z lat 60. jako główny cel podejmowanych działań wskazywały udostępnianie materiałów. Cel ten przyświecał również wprowadzeniu wskazówek o uproszczonym opracowaniu, których główne punkty prelegentka przypomniała. Wyraziła nadzieję, że zespół naukowy do opracowania wskazówek metodycznych dotyczących zasad opracowania materiałów archiwalnych w archiwach państwowych uwzględni w projekcie również te zapisy wskazówek, które uznane zostały za bezsporne. Zauważyła też, że można rozważyć, po przygotowaniu właściwego systemu informatycznego, włączenie użytkowników do procesu opisywania materiałów archiwalnych.

Na stronie internetowej federalnych archiwów Rosji, pod tytułem „Czy Związek Sowiecki pomagał powstańcom warszawskim?”, z okazji 70. rocznicy Powstania Warszawskiego, opublikowano skany dokumentów pochodzących z zasobu rosyjskich archiwów. Publikacja jest częścią większego projektu realizowanego przez Rosarchiw, dotyczącego stosunków sowiecko-polskich w czasie II wojny światowej. W ramach projektu przygotowywany jest m.in. zbiór dokumentów "ZSRR i polskie podziemie wojskowe i polityczne. Kwiecień 1943 - grudzień 1945 r."
Opublikowane dokumenty pochodzą z Archiwum Prezydenta Federacji Rosyjskiej, Centralnego Archiwum Ministerstwa Obrony FR, Rosyjskiego Archiwum Historii Społeczno-Politycznej i Archiwum Polityki Zagranicznej Federacji Rosyjskiej Departamentu Historyczno-Dokumentalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych FR. Większość dokumentów (83 na 108), wcześniej oznaczonych jako "tajne" i "ściśle tajne", nie była wcześniej publikowana.

Więcej...

Oprac. Edyta Łaborewicz
AP Legnica